το αγκαθι του ασφαλιστικου

Του Παναγιώτη Κουσίδη
e-mail: kousidp@yahoo.gr


Καθώς τα ελλείμματα του Ασφαλιστικού συστήματος στην Ελλάδα προβλέπονται για το 2010 να διογκωθούν και να αγγίξουν τα 6,5 δις ευρώ, η χώρα μας δέχεται επιπλέον πιέσεις από τις Βρυξέλλες, τόσο για την δημοσιονομική και χρηματοπιστωτική εξυγίανση της οικονομίας μας, όσο και για λήψη μέτρων περιορισμού του ελλείμματος στο Ασφαλιστικό, ώστε να γίνει υγιές και βιώσιμο. Η μόνιμη επωδός των Βρυξελλών για λήψη αυστηρών μέτρων περιορισμού του ελλείμματος και για επιτάχυνση των διαρθρωτικών αλλαγών, σε συνδυασμό με τις "πληγές" που ταλανίζουν τα ασφαλιστικά Ταμεία, οδηγούν αναγκαστικά σε μια ασφαλιστική μεταρρύθμιση. Οπότε το "αγκάθι" του Ασφαλιστικού θα ματώσει την κυβέρνηση.

Η αλματώδης αύξηση των δαπανών που σχετίζονται με τη γήρανση του πληθυσμού θα έχει ως συνέπεια την αύξηση του δημόσιου χρέους. Με βάση τις δημογραφικές εξελίξεις, ο πληθυσμός της Ελλάδας γερνά με γρήγορους ρυθμούς και, από το 2017 και έπειτα ο πληθυσμός της χώρας θα αρχίσει να μειώνεται, ενώ το εργατικό δυναμικό, δηλαδή οι ΄Ελληνες που βρίσκονται σε παραγωγική ηλικία, θα αρχίσει να φθίνει ήδη από το 2010. Και μόνο το γεγονός αυτό, χωρίς να υπολογιστούν οι στρεβλώσεις της ελληνικής οικονομίας, αρκεί να οδηγήσει σε αύξηση δαπανών που σχετίζονται με τη γήρανση του πληθυσμού.

Οι κύριες πληγές του ασφαλιστικού συστήματος είναι η εκτεταμένη εισφοροδιαφυγή, η οποία αγγίζει τα 4 δις ευρώ το χρόνο. Η εισφοροδιαφυγή και ο μικρός χρόνος ασφάλισης, λόγω και της "μαύρης" και αδήλωτης εργασίας, όχι μόνο επιβαρύνουν το σύστημα, αλλά αποτελούν δύο καθοριστικούς παράγοντες για το χαμηλό ύψος των συντάξεων στον ιδιωτικό τομέα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ΙΚΑ. Από όσους συνταξιοδοτήθηκαν το 2003, σχεδόν οι μισοί είχαν ασφαλιστικό χρόνο μικρότερο των 20 ετών, με αποτέλεσμα το 30% να πάρει σύνταξη μικρότερη των 750 ευρώ. Βασική προϋπόθεση, μεταξύ των άλλων, για τον περιορισμό της εισφοροδιαφυγής είναι να υπάρχει ισχυρό κίνητρο ασφάλισης για τους εργαζόμενους.

Επειδή το ύψος των συντάξεων καθορίζεται με βάση το ύψος των αποδοχών και επειδή οι αποδοχές στην Ελλάδα είναι πενιχρές, οι χαμηλοί μισθοί συμπαρασύρουν προφανώς και τις συντάξεις προς τα κάτω. Το πρόβλημα των χαμηλόμισθων επιτείνεται από το γεγονός ότι πολλές επιχειρήσεις εμφανίζουν χαμηλότερους μισθούς για να γλιτώσουν από τις εισφορές, με αποτέλεσμα οι συντάξεις των συγκεκριμένων ασφαλισμένων να είναι σαφώς υποδεέστερες από αυτές που θα έπρεπε να είναι. Για παράδειγμα, εργαζόμενος με αποδοχές 800 ευρώ το μήνα, ακόμη κι αν συμπληρώσει 30 χρόνια ασφάλισης, δεν θα λάβει κύρια σύνταξη μεγαλύτερη των 600 ευρώ.

΄Ενα άλλο σημαντικό πρόβλημα, που πλήττει χιλιάδες εργαζόμενους που έχουν ασφαλιστεί σε δύο ή περισσότερα Ταμεία, είναι η διαδοχική ασφάλιση που προκαλεί μεγάλες απώλειες στη σύνταξή τους. Οι απώλειες αυτές μιας διαδοχικής ασφάλισης μπορεί να φθάσουν έως και 30% σε σχέση με αυτά που θα έπαιρνε αν έμενε ασφαλισμένος στο ίδιο Ταμείο.

Οι αυξήσεις που δίδονται κάθε χρόνο στις συντάξεις έχουν αποσυνδεθεί από τις αντίστοιχες αυξήσεις των αποδοχών των εργαζομένων. Αυτή η αποσύνδεση έχει ως συνέπεια χρόνο με το χρόνο να μεγαλώνει η απόκλιση μεταξύ μισθού και σύνταξης σταδιακά αλλά σταθερά. ΄Ενα άλλο φαινόμενο μοναδικό για την Ελλάδα είναι η ύπαρξη συνταξιούχων και Ταμείων πολλών ταχυτήτων με σημαντικές διαφορές. Αλλά η μεγαλύτερη διαφορά υπάρχει ανάμεσα στις συντάξεις του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα. Γι αυτό θα πρέπει να γίνει σταδιακή προσαρμογή τους με τις συντάξεις που λαμβάνουν οι δικαιούχοι του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα. ΄Ενα άλλο αρνητικό φαινόμενο είναι η χαμηλή πραγματική ηλικία συνταξιοδότησης, δηλαδή υ πρόωρη συνταξιοδότηση.

΄Ενα μελανό σημείο είναι επίσης η υποχρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος. Οι συνολικές οφειλές του κράτους προς τα Ταμεία αγγίζουν τα 7 δις ευρώ, με προοπτική αύξησης και με κίνδυνο την κατάρρευση των Ταμείων. Πριν φτάσουμε στο γκρεμό, η Πολιτεία οφείλει να λάβει τα απαραίτητα μέτρα και να αντιμετωπίσει με γενναιότητα το "αγκάθι" του Ασφαλιστικού, ακόμα κι αν είναι να ματώσει...

Αναρτήθηκε από Γιάννης Τομαδάκης