Και για αυτά δεν φταίει κανείς; .

.του Νίκου Κοτζιά

Η οικονομική κρίση είναι λογικό να συγκεντρώνει όλη την προσοχή και τις δυνάμεις της κυβέρνησης. Θα πρέπει, όμως, να διασφαλίσουμε ότι, ταυτόχρονα, δεν θα απολέσει η χώρα θέσεις στο περιφερειακό, ευρωπαϊκό και διεθνές γίγνεσθαι.

Διότι, δυστυχώς, πολύ φοβούμαι, η Ελλάδα δεν βιώνει μόνο μια οξύτατη οικονομική-κοινωνική και πνευματική κρίση, αλλά άμεσα κινδυνεύει –χωρίς να το έχει συνειδητοποιήσει αρκούντως- να απωλέσει διεθνείς θέσεις της, ακόμα και στα Βαλκάνια.



Μετά το Αιγαίο πρόβλημα και στο Ιόνιο;

Η εξωτερική πολιτική της ΝΔ ήταν μια παθητική, γεμάτο ήττες εξωτερική πολιτική. Η μόνη επιτυχία που επικαλέστηκε ήταν το «βέτο» στο Βουκουρέστι για την ένταξη ή μη της ΦΥΡΟΜ στο ΝΑΤΟ. Στην πραγματικότητα, όπως είχα γράψει τότε, η Ελλάδα δεν έκανε καμιά χρήση βέτο. Αλλες χώρες, κύρια Γαλλία και Γερμανία, απέτρέψαν συνολικά την επέκταση του ΝΑΤΟ, λόγο των αντιρρήσεων που είχαν για την ένταξη σε αυτό της Ουκρανίας και της Γεωργίας. Στην πραγματικότητα, η κάκιστη εξωτερική πολιτική της ΝΔ, είχε να επιδείξει μια πραγματική επιτυχία. Ήταν η συμφωνία Ελλάδας και Αλβανίας για τη διευθέτηση των θαλασσίων συνόρων ανάμεσα στις δύο χώρες. Μια συμφωνία που στηρίχτηκε στο Διεθνές Δίκαιο της Θαλάσσης και συμπεριελάμβανε όλες αυτές τις ρυθμίσεις και δικαιικές πρακτικές – προβλέψεις που αρνείται η Τουρκία να αναγνωρίσει στο Αιγαίο. Εν τέλει, όλα δείχνουν ότι προς το παρόν η συμφωνία δεν πρόκειται να εφαρμοστεί, καθότι την ακύρωσε το Συνταγματικό δικαστήριο της Αλβανίας επικαλούμενο τεχνικούς και ουσιαστικούς λόγους.



Η μεγάλη σημασία της συμφωνίας

Η συμφωνία στηρίχθηκε στο διεθνές δίκαιο και σε όλες τις αποφάσεις του ΟΗΕ. Αναγνώριζε υφαλοκρηπίδα στα νησιά και όριζε -με αφετηρία βράχους, ύφαλους, νησίδες- τη μέση γραμμή με την Αλβανία, αλλά και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ). Έθετε με ορθό τρόπο την μεσαία γραμμή ανάμεσα στις δύο χώρες. Σε αυτή τη βάση αναγνώρισε τα δικαιώματα που απορρέουν από τη θέση των Διαποντίων νησιών που βρίσκονται στα βόρεια της Κέρκυρας, από τα πιο όμορφα νησιά της ελληνικής επικράτειας. Το τελευταίο είναι πολύ σημαντικό διότι με αυτό τον τρόπο αποδόθηκαν, δίκαια και ορθώς, στην Ελλάδα 355 περίπου τετραγωνικά χιλιόμετρα θαλάσσης που έχουν μια πολύ συγκεκριμένη ειδική λειτουργική θέση. Ποια είναι αυτή; Είναι ότι από αυτή την περιοχή, όπως σημείωσε ο Γ.Κατσαϊτης στην εξαιρετική εφημερίδα που εκδίδει στην Κέρκυρα, «Ενημέρωση», θα περνάνε σειρά αγωγών πετρελαίου και αερίου (από τη Nabucco μέχρι τον South Stream), ενώ υπάρχει μεγάλη πιθανότητα στην περιοχή να υπάρχουν μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου. Αυτό όλο το γεγονός υπογραμμίζει την διπλή στρατηγική σημασία της συμφωνίας. Αφενός η αμιγώς γεωστρατηγική για τους αγωγούς, αφετέρου ως συμφωνία υπόδειγμα που θα επέτρεπε στην Ελλάδα να εφαρμόσει το διεθνές δίκαιο στα δυτικά θαλάσσια σύνορά της.

Η μεγάλης σημασίας αυτή συμφωνία δεν δημοσιοποιήθηκε από καμιά πλευρά των συμβαλλομένων πλευρών. Μετατράπηκε σε ένα είδος απόρρητης συμφωνίας. Το χειρότερο είναι, ότι ενώ η συμφωνία υπογράφτηκε τον Απρίλιο, δεν την προώθησε η τότε κυβέρνηση της ΝΔ για επικύρωση στην ελληνική βουλή. Με αυτό τον τρόπο και θα δημοσιοποιούταν, αλλά και θα αποκτούσε ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα ως ντοκουμέντο δεσμευτικό στη βάση του διεθνούς δικαίου. Η κυβέρνηση Καραμανλή το αμέλησε. Το ίδιο δυστυχώς έκανε και η νέα Ελληνική Κυβέρνηση. Η αμέλεια αυτή δεν έχει ορθολογική εξήγηση ιδιαίτερα αν λάβει κανείς υπόψη του τα συνολικά ελληνικά συμφέροντα. Προσωπικά δεν αντιλαμβάνομαι τους λόγους που η βουλή δεν την επικύρωσε. Αλλά και λόγοι να υπήρχαν το ερώτημα είναι κατά πόσο ασκήθηκε πίεση προς την Αλβανία όπως οι εσωτερικές της διαδικασίες να μην υπονομεύσουν μια συμφωνία που υπόκειται στους κανόνες του διεθνούς δικαίου και όχι του εσωτερικού νομικού συστήματος της Αλβανίας.



Τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα

Η κατάσταση άρχισε να παίρνει μια αρνητική τροπή, όταν η αλβανική αντιπολίτευση απεφάσισε να προσφύγει στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας με στόχο να ακυρώσει την ελληνοαλβανική συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα. Ο φορέας αυτής της προσφυγής ήταν το σοσιαλιστικό κόμμα της Αλβανίας υπό τον Εντι Ράμα. Δηλαδή, το αδελφό κόμμα του ΠΑΣΟΚ, το οποίο ακόμα και το καλοκαίρι ενόψει των εθνικών εκλογών της Αλβανίας το στήριξε με όλα τα μέσα, υλικά και μη! Το ερώτημα που θέτω δημόσια προς την τότε ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, καθώς και τους αρμόδιους των διεθνών σχέσεων του ίδιου κόμματος είναι αν και κατά πόσο σημείωσαν προς τον Ε.Ράμα ότι δεν μπορεί να στηρίζεται και ταυτόχρονα να αμφισβητεί νόμιμες συμφωνίες με διεθνείς δεσμεύσεις ανάμεσα στις δύο χώρες και οι οποίες προωθούν την ειρήνη και τη φιλία ανάμεσα στους δύο λαούς.

Η συνέχεια είναι ακόμα χειρότερη. Η απόφαση του Αλβανικού Δικαστηρίου υιοθετεί, εάν καταλαβαίνω ορθά, βασικές θέσεις της Τουρκίας. Και επειδή στην εξωτερική πολιτική δεν επιτρέπονται αυταπάτες, είναι φανερό ότι η Τουρκία κινήθηκε δραστήρια προκειμένου να επηρεάσει την απόφαση του, ενώ η ελληνική, πιθανά, εκ του αποτελέσματος κρίνοντας, ανέμενε παθητικά τα της απόφασης βρισκόμενη πλέον σε πλήρη αμηχανία μετά την έκδοσή της. Όλα δείχνουν ότι επί μήνες η ελληνική εξωτερική πολιτική δεν αντιδρούσε. Αλλά πώς να αντιδράσει όταν δεν έχει διορίσει, έτσι λέγεται και ελπίζω να μην αληθεύει η πληροφορία, ούτε καν διευθυντή στην αρμόδια διεύθυνση για τις βαλκανικές υποθέσεις, την Α3 του υπουργείου!



Ελλάδα – Αλβανία – Τουρκία – ΕΕ

Προκύπτει ένα θεμελιακό ερώτημα: πώς είναι δυνατό η Ελλάδα να στήριξε την είσοδο της Αλβανίας στο ΝΑΤΟ χωρίς κανένα αντάλλαγμα! Η Εξωτερική Πολιτική μιας χώρας δεν μπορεί να είναι φιλανθρωπία. Αυτό ισχύει ακόμα περισσότερο με την διακήρυξη της κυβέρνησης για ένταξη των κρατών της Δυτικής Βαλκανικής μέχρι το 2014 στην ΕΕ (αν και η Αυστρία αντιτασσόμενη έκανε λόγο για το 2020).

Είναι δυνατό η Ελλάδα να συναινέσει με την ένταξη της Αλβανίας στην ΕΕ χωρίς ανταλλάγματα; Με το ζήτημα των θαλασσίων συνόρων ανοικτό; Με θέσεις δικαστικές που είναι πλησίον εκείνων της Τουρκίας; Είναι δυνατό η ελληνική διπλωματία να έχει παραλύσει τόσο ώστε να μην ξαγρυπνά πάνω στα εθνικά της συμφέροντα στο Ιόνιο και να επιτρέπει στην Αλβανία να τα αντιμετωπίζει εκτός Διεθνούς Δικαίου με τον ίδιο τρόπο που το κάνει η Τουρκία στο Αιγαίο, και παρόλα αυτά, να της δίνει χρόνο ένταξης στην ΕΕ; Ή έχουμε εξασφαλίσει κάτι που δεν το βλέπω; Μακάρι να έχω άδικο. Αν δεν έχω όμως; Τότε έχουμε μεγάλο πρόβλημα όχι μόνο στο Αιγαίο, αλλά και στο Ιόνιο και είναι καιρός να ξυπνήσουμε. Δεν επιτρέπεται να μετατραπεί η οικονομική κρίση σε άλλοθι απώλειας εθνικών συμφερόντων και μάλιστα εμείς να διατυπώνουμε προτάσεις επιβράβευσης.



Το πρόβλημα της ελληνικής παρουσίας στα Βαλκάνια

Οι θέσεις της Ελλάδας στα Βαλκάνια πολύ φοβούμαι ότι υποχωρούν. Δεν γνωρίζω τι έκαναν οι Έλληνες διπλωμάτες στο πρόσφατο ταξίδιά τους σε χώρες της χερσονήσου του Αίμου, αλλά δεν έχω διακρίνει κάποια θετικά αποτελέσματα, αντίθετα καταγράφω συνεχή ενίσχυση των θέσεων της Τουρκίας στην περιοχή. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η ουσιαστική απουσία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής από τη Βοσνία και η ενίσχυση των θέσεων της Τουρκίας σε αυτό το ιδιότυπο κρατικό μόρφωμα.

Όχι μόνο η Τουρκία έχει μεγάλη επιρροή στους θεσμούς της μικρής αυτής βαλκανικής χώρας, εκπαιδεύει ακόμα και τον στρατό της, αλλά πρόσφατα μεσολάβησε ανάμεσα στην Βοσνία και την Σερβία, με επιτυχία, προκειμένου να υπάρξει ανταλλαγή διπλωματικών αντιπροσωπειών ανάμεσα στις δύο χώρες. Με άλλα λόγια μετά την ενίσχυση των θέσεων της Τουρκίας στο Κόσσοβο και εν μέρει στη Βουλγαρία, στο Μαυροβούνιο και στη ΦΥΡΟΜ, έχουμε όχι μόνο ενίσχυση της παρουσίας της στη Βοσνία, αλλά και «κατάληψη» της μέχρι πριν μερικά χρόνια ελληνικής ειδικότητας που είναι η ικανότητα «διαμεσολάβησης» σε κρίσεις και ανάμεσα σε αντιμαχόμενα μέρη. Επιπλέον, όπως ήδη ανέφερα, η Τουρκία δείχνει να διαθέτει επιρροή ακόμα και στο δικαστικό σύστημα της Αλβανίας. Όλα δείχνουν ότι ακόμα και στην «αυλή των Βαλκανίων» η Ελλάδα χάνει θέσεις και η Τουρκία ενισχύεται. Η εξωτερική πολιτική που φαίνεται μια εύκολη υπόθεση για εκείνους που δεν έχουν ξενυχτίσει για λογαριασμό της, αποτελεί μια πολύ σοβαρή και δύσκολη υπόθεση ιδιαίτερα για χώρες όπως είναι η Ελλάδα. Ας μην το ξεχνά κανείς.

nena